Με αφορμή την σημερινή ανάρτηση του Manolis Botsis σχετικά με την επιχείρηση του ιερού Λόχου στην Μύκονο, ας δούμε τι ισχύει για την Πάρο.
Στην Πάρο υπήρχε «αναγνωριστική περίπολος Ιερού Λόχου» με διοικητή τον Ανθυπολοχαγό Ελ. Γιακουμάκη. Οι υπόλοιποι: ανθυπολοχαγοί Καραϊωσηφόγλου Χ. και Μαρκόπουλος Σπ., επιλοχίας Γρ. Σιδηρόιπουλος και λοχίας Θ. Σαμιώτης.
Οι Ιερολοχίτες κρύβονταν στα βουνά νότια του Άι Γιάννη με πρωτοβουλία του Γιώργου Καπαρού ο οποίος ήταν και ο βασικός σύνδεσμος. Χρέη αγγελιοφόρου εκτελούσε ο γιος του Γιάννης Καπαρός. Η περιοχή ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνη γιατί περνούσαν καθημερινά περίπολοι των Γερμανών που κατευθύνονταν στους Αγίους Πάντες, αλλά υπήρχαν και προδότες που κατέδιδαν ύποπτες κινήσεις. Είχε όμως, το πλεονέκτημα της ορατότητας (Μόλος – Νάξος), της εύκολης επικοινωνίας με ασύρματο και της συλλογής πληροφοριών από τις γερμανικές περιπόλους!
Πχ, ο Γιώργος Καπαρός είχε πολύ καλή σχέση με αυστριακό στρατιώτη ο οποίος είχε εξαναγκαστεί να στρατευτεί. Η διήγηση είναι του Αντώνη Καπαρού:
Μια ημέρα (του 1944) πέρασε από τον Άγιο Ιωάννη μια περίπολος αποτελούμενη από έναν νεαρό Γερμανό περίπου 16 ετών (ο Χίτλερ προς το τέλος του πολέμου στρατολογούσε παιδιά) και από έναν Αυστριακό ο οποίος μισούσε τους Γερμανούς, αλλά φοβόταν να λιποτακτήσει. Όταν έφυγαν, ο Αυστριακός άφησε επίτηδες στο σπίτι του Γιώργου Καπαρού, ένα σουγιά. Προσποιήθηκε στο νεαρό Γερμανό ότι τον ξέχασε και γύρισε πίσω να τον πάρει. Είπε τότε στον Γ. Καπαρό ότι οι Γερμανοί ετοιμάζονται για υποχώρηση.
Ο Γ. Καπαρός ενημέρωσε αμέσως τους Ιερολοχίτες οι οποίοι επιβεβαίωσαν με τα κιάλια την πληροφορία: οι Γερμανοί τοποθετούσαν εκρηκτικά στο αεροδρόμιο των Μαρμάρων με σκοπό να το καταστρέψουν.
Σχημάτισαν αμέσως ένα απόσπασμα και έσπευσαν στο σημείο, αφού πρώτα ενημέρωσαν το αρχηγείο.
Οι Γερμανοί στρατιώτες (στο Μόλο) επιβιβάζονταν σε βάρκες και ακολούθως σε δύο πλοία που τους περίμεναν με προορισμό τη Νάξο. Οι αντιστασιακοί κατάφεραν να συλλάβουν τους στρατιώτες που επέβαιναν σε μία μόνο βάρκα. Ενώ όμως, τα πλοία κατευθυνόταν στη Νάξο, έφτασαν βρετανικά αεροπλάνα και τα βομβάρδισαν. Κατάφεραν να πετύχουν το ένα το οποίο βυθίστηκε και η λάμψη απ' την έκρηξη φάνηκε καθαρά και από τον Άγιο Ιωάννη!
Το άλλο κατάφερε να προσεγγίσει τη Νάξο.
Τον Αυστριακό δεν τον ξαναείδαν, ούτε μετά το τέλος του πολέμου... Αποτελούσε παράδειγμα ενός νεαρού που δεν ήθελε να πολεμήσει, μισούσε την γερμανική πολιτική, αλλά τον υποχρέωσαν να πάει στην Πάρο για να σκοτωθεί.
Συχνά οι Γερμανοί «έπιαναν» με το ραδιογωνιόμετρο τον ασύρματο των Ιερολοχιτών και ανέκριναν τον Γιώργο Καπαρό αφού πρώτα έκαναν «φύλλο και φτερό» το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη. Ο Γιώργος τους έλεγε «που να ξέρω εγώ αν κάποιος κρύβει ασύρματο στα βουνά»?
Φυσικά, στα γύρω βουνά υπήρχαν και συνεργάτες όπως η οικογένεια Στέλλα (ζούσε σε κατοικιά) που θρήνησε τον ήρωα Νικόλα. Όλοι αυτοί έμειναν άγνωστοι στους περισσότερους Παριανούς γιατί δρούσαν με μυστικότητα εφόσον οι προδότες ήταν πολλοί! Ο Γιώργος Καπαρός είχε κατηγορηθεί στις Λεύκες ως «φιλικά προσκείμενος προς τους κατακτητές» γιατί βοηθούσε τους Ιταλούς αντιφασίστες. Υπενθυμίζω ότι μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, οι Γερμανοί απαίτησαν από τους Ιταλούς στρατιώτες ή να πολεμήσουν μαζί τους ή να παραδοθούν για να σταλούν στις φυλακές. Οι περισσότεροι Ιταλοί της Πάρου κατέφυγαν, αρχικά στον Άι Γιάννη και μετά διασκορπίστηκαν σε διάφορες παριανές οικογένειες που μπορούσαν να τους βοηθήσουν.
Η Αντιγόνη Καπαρού Ζουμή γράφει στα ημερολόγιά της ότι «τα στόματα έκλεισαν όταν ο Γιώργος Καπαρός εμφανίστηκε στην γιορτή της απελευθέρωσης παρέα με δύο Ιερολοχίτες». Η γιορτή της απελευθέρωσης είχε γίνει στο Πάνθεον του Φραγκίσκου Χανιώτη. Η αείμνηστη Αντιγόνη γράφει ότι για πρώτη φορά ο Φραγκίσκος επέτρεψε την είσοδο σε παρακατιανούς!
Συμπληρώνω ότι από τότε ο κόσμος άλλαξε και οι παρακατιανοί άρχισαν να θεωρούνται ισότιμοι πολίτες. Πριν τον Πόλεμο, η «καθώς πρέπει» κοινωνία τους περιφρονούσε. Γάμοι και βαφτίσια γίνονταν στα σπίτια των προυχόντων ώστε να αποκλειστεί οποιαδήποτε συμμετοχή παρακατιανών. Τα παιδιά των παρακατιανών μαζεύονταν απέξω από το σπίτι περιμένοντας να βγει ο νονός ή ο κουμπάρος και να τα κεράσει γλυκό του κουταλιού ή να πετάξει κάποιες δεκάρες!
*ο Γιώργος Καπαρός είναι Ιατρός και γνωστός ιστοριοδίφης της Πάρου
