Τα μεγάλα ερωτήματα που εγείρει η συμφωνία για τη Γάζα

Το τέλος του πολέμου στη Γάζα προανήγγειλε στο περιθώριο της υπογραφής της ιστορικής συμφωνίας ο Ντόναλντ Τραμπ. Σχολίασε, μάλιστα, ότι «έπρεπε να περάσουν 3.000 χρόνια για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο».

Την ίδια ώρα, ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε επίσης το έναυσμα για την εκκίνηση των συνομιλιών για τη δεύτερη φάση του σχεδίου του και την ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας.

Μετά την απελευθέρωση των ομήρων, πολλοί υποστηρίζουν ότι το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να αποτελέσει έναν αποτελεσματικό οδικό χάρτη. Αλλά η αλήθεια είναι ότι η Μέση Ανατολή έχει ξαναβρεθεί σε αυτή τη θέση. Η Χαμάς και το Ισραήλ έχουν πλέον συμφωνήσει σε έναν οδικό χάρτη για μια κατ’αρχήν ειρήνη, αλλά αυτό που ισχύει είναι πολύ παρόμοιο με τις συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός του παρελθόντος, και η κατάπαυση του πυρός δεν είναι το ίδιο με μια ειρηνευτική συμφωνία ή μια ανακωχή.

Τι χρειάζεται για να πετύχει το ειρηνευτικό σχέδιο;

Πρώτον, οι πολιτικές πιέσεις για την αποφυγή της επανάληψης των εχθροπραξιών θα πρέπει να συνεχιστούν. Πλέον με την απελευθέρωση των ομήρων, η Χαμάς θα χάσει ουσιαστικά κάθε εναπομένουσα επιρροή για μελλοντικές διαπραγματεύσεις σε περίπτωση επανάληψης των εχθροπραξιών.

Δεύτερον, η Χαμάς πιθανότατα θα πρέπει να παραιτηθεί από τα όπλα της και από οποιαδήποτε πολιτική εξουσία στη Γάζα. Προηγουμένως, η Χαμάς είχε δηλώσει ότι θα το έκανε αυτό μόνο υπό τον όρο της αναγνώρισης ενός κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους. Μόλις στις 10 Οκτωβρίου, φατρίες στη Γάζα δήλωσαν ότι δεν θα δεχθούν ξένη κηδεμονία, ένα βασικό μέρος του ειρηνευτικού σχεδίου, με τη διακυβέρνηση να καθορίζεται «απευθείας από το εθνικό συστατικό του λαού μας».

Σε σχέση με αυτό, οποιαδήποτε προσωρινή διακυβέρνηση ή αρχή που θα διαμορφωθεί στη Γάζα πρέπει να αντανακλά τις τοπικές ανάγκες. Το προτεινόμενο «όργανο ειρήνης» με επικεφαλής τον Τραμπ και τον πρώην πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Τόνι Μπλερ, ενδέχεται να επαναλάβει τα προηγούμενα λάθη, αποκλείοντας τους Παλαιστινίους από τις συζητήσεις για το μέλλον τους.

Το CNN σε ανάλυσή του εστιάζει σε τρία βασικά ερωτήματα

Τι θα κάνει η Χαμάς;

Στην τελευταία συμφωνία ανταλλαγής, η Χαμάς χρησιμοποίησε την εκεχειρία για να ξαναπάρει τον έλεγχο της Γάζας, να εξοντώσει αντιφρονούντες Παλαιστίνιους και να εργαλειοποιήσει τους ομήρους. Όπως επισημαίνεται στην ανάλυση, «φαίνεται να επαναλαμβάνει το ίδιο μοτίβο», καθώς υπάρχουν ήδη μαρτυρίες για νέες συλλήψεις Παλαιστινίων στους δρόμους.

Αυτό έθεσε σε κίνδυνο κάθε ελπίδα να παραταθεί η κατάπαυση του πυρός που επιτεύχθηκε νωρίτερα φέτος σε μια μακροπρόθεσμη εκεχειρία.

Αυτή τη φορά, ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η νέα συμφωνία επιτρέπει στις ισραηλινές δυνάμεις να παραμείνουν σε περισσότερο από το ήμισυ της Λωρίδας της Γάζας, κάτι που η Χαμάς πριν από φέτος δεν θα είχε ποτέ αποδεχτεί. Εξουσιοδοτεί ξένες στρατιωτικές δυνάμεις να εισέλθουν σε αυτές τις περιοχές για να διασφαλίσουν ότι η Χαμάς δεν θα μπορέσει ποτέ να επιστρέψει σε αυτές. Η νέα συμφωνία έχει επίσης την υποστήριξη σχεδόν όλων των αραβικών και μουσουλμανικών κρατών και καλεί τη Χαμάς να αφοπλιστεί.

Η Χαμάς στραφεί ξανά εναντίον αμάχων, το περιθώριο ελιγμών της είναι περιορισμένος.

Το CNN τονίσει στην ανάλυσή του ότι προκειμένου να ανακοδομηθεί η Γάζα, η Χαμάς πρέπει να αποδεχτεί τη συμφωνία στο σύνολό της και να παραιτηθεί από την ψευδή αξίωσή της για εξουσία στη Λωρίδα.

Αναπτύσσονται ενδιάμεσες πολιτικές και στρατιωτικές δομές;

Τα βασικά στοιχεία αυτής της συμφωνίας, πέρα από την απελευθέρωση των ομήρων, περιλαμβάνουν τη δημιουργία μιας προσωρινής δύναμης ασφαλείας και μιας πολιτικής δομής για τη Γάζα.

Εάν αυτές οι δομές τεθούν σε εφαρμογή, τότε το σχέδιο των 20 σημείων έχει πιθανότητες να επιτύχει. Ωστόσο, εάν δεν τεθούν σε εφαρμογή, τότε η Χαμάς θα μπορούσε με την πάροδο του χρόνου να αποκαταστήσει την εξουσία της με τη βία, ένα αποτέλεσμα που θα καταστρέψει κάθε ελπίδα για μακροπρόθεσμη ειρήνη ή αποκατάσταση της Λωρίδας της Γάζας, προσθέτει το CNN.

Αυτό σημαίνει ότι τις επόμενες εβδομάδες θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο αν οι χώρες είναι διατεθειμένες να συνεισφέρουν δυνάμεις σε μια προσωρινή δύναμη ασφαλείας και αν μπορεί να συσταθεί μια προσωρινή κυβερνητική οντότητα χωρίς να οδηγηθεί σε μήνες διαμάχης.

Το CNN σχολιάζει ότι οι αμερικανικές δυνάμεις δεν θα μπουν στη Γάζα, αλλά θα έχουν καίριο ρόλο στη συγκέντρωση διεθνών συνεισφορών και στον συντονισμό της αποστολής. Στο πολιτικό επίπεδο, το ποιοι Παλαιστίνιοι θα συμμετάσχουν στον προσωρινό φορέα είναι εσωτερικό τους ζήτημα· χωρίς όμως ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ, η διαδικασία μπορεί να εκτραπεί σε αδιέξοδο, αφήνοντας κενό εξουσίας που θα εκμεταλλευθεί η Χαμάς.

Υπάρχει κάποιο βιώσιμο σχέδιο ανασυγκρότησης;

Η ανασυγκρότηση της Γάζας θα διαρκέσει μια δεκαετία ή και περισσότερο και θα κοστίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ΗΠΑ είχαν οργανώσει κάτι παρόμοιο πριν από δέκα χρόνια για τη Μοσούλη στο Ιράκ, αλλά η Γάζα είναι ακόμη πιο περίπλοκη περίπτωση: κάτω από το έδαφος της εκτείνονται πάνω από 300 μίλια σηράγγων, αποτέλεσμα 20ετούς υπόγειας κατασκευής από τη Χαμάς.

Οποιαδήποτε ελπίδα για την αποκατάσταση της Λωρίδας της Γάζας απαιτεί μια παγκοσμίως συντονισμένη προσπάθεια υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, με τη συμμετοχή Παλαιστινίων που δεν ανήκουν στη Χαμάς και τους τεράστιους πόρους των περιφερειακών εταίρων και συμμάχων της Αμερικής.

Φυσικά, αν η Χαμάς επιμείνει να διατηρήσει τον έλεγχο των περιοχών πάνω από τα σύνορα του Ισραήλ σύμφωνα με τη συμφωνία του Τραμπ, τότε θα είναι η Χαμάς που θα εμποδίζει την ανασυγκρότηση αυτών των περιοχών. Αν η Χαμάς δεν παραιτηθεί από τον έλεγχο της ασφάλειας, λίγες χώρες θα είναι διατεθειμένες να εισέλθουν στη Γάζα ή να διαθέσουν πόρους για την ανασυγκρότησή της.